Zorg rond het Levenseinde

Sterven, Door en Rouw in Balans

Lectoraat Zorg rond het Levenseinde vindt haar bestaansrecht in de vaststelling dat er onnodig ongemak is rond de dood. De manier waarop we in de 21e eeuw omgaan met sterven en is uit balans geraakt. De dood is steeds meer gemedicaliseerd en onttrokken aan families en gemeenschappen, wat heeft geleid tot verlies van vaardigheden, tradities en betrokkenheid.

Het lectoraat richt zich op het terugbrengen van verbondenheid rond sterven en dood als een natuurlijk onderdeel van het leven. Een cruciaal aandachtspunt hierbij is de onderlinge steun tussen mensen. Dit omvat directe aandacht voor verlies- en rouwprocessen en de reacties hierop.

Waarden, kennis en vaardigheden rond het levenseinde

De begrippen ‘death literacy’ en ‘grief literacy’ verduidelijken welke waarden, kennis en vaardigheden rond het levenseinde centraal staan. Het lectoraat onderzoekt wat mensen weten over sterven en verlies, wat goede zorg is. Daarbij ontwikkelen ze kennis over allerlei gemeenschapsinitiatieven die hierin een rol spelen.

Death literacy

Kunnen praten over dood, sterven en verlies is een belangrijk aspect van wat specialisten in palliatieve zorg “Death Literacy” noemen. Dit is de praktische kennis over hoe toegang te krijgen tot, begrip te krijgen van en geïnformeerde keuzes te maken over zorgopties rond het levenseinde en de dood. Het vormt rechtstreeks de beslissingen die we nemen over de zorg die we ontvangen en ons vermogen om voor anderen te zorgen.

Grief literacy

Grief Literacy beoogt om alledaagse burgers, netwerken en gemeenschappen in staat te stellen om de eenzaamheid en isolatie veroorzaakt door rouw te begrijpen, maar ook om te reageren met daden van vriendelijkheid en compassie. Hoewel sommige rouwende mensen zeker professionele steun nodig hebben, kan iedereen die rouwt baat hebben bij erkenning en aandacht vanuit de gemeenschap.

Lector

Anne Goossensen

Zorgen dat mensen zich gezien en gehoord voelen

Onderzoekers van lectoraat Zorg rond het Levenseinde baseren zich op bronnen die pleiten voor een ‘realistische utopie’, waarin sterven wordt gezien als een relationeel en spiritueel proces in plaats van enkel een medisch vraagstuk. Vanuit de zorgethiek, presentietheorie en luisterpraktijken inspireren we professionals, vrijwilligers en burgers die met sterven en rouw te maken hebben. Met als doel dat meer mensen zich gezien en gehoord voelen, en compassie of betrokkenheid ervaren.

SterfTalks

Omdat rond deze onderwerpen vaak een taboe en handelingsverlegenheid bestaat, gebruiken we kunst om door het ongemak heen te breken. Een voorbeeld hiervan is SterfTalks, een art-based interventie die wezenlijke gesprekken over dood en rouw bevordert.

Lees meer over SterfTalks >

Zorgzame Gemeenschappen & Compassionate Communities

Het lectoraat draagt actief bij aan kennisontwikkeling over zorgcirkels van burgers. Steeds vaker nemen gewone burgers en vrijwilligers een rol op zich in de zorg voor stervenden en nabestaanden. Dit gebeurt binnen zorgzame gemeenschappen, ook bekend als compassionate communities. Welke uitdagingen komen betrokkenen tegen? En hoe kunnen we deze gemeenschappen ondersteunen en versterken?

Vlaams-Nederlands Lerend Netwerk voor Compassionate Communities

Lectoraat Zorg rond het Levenseinde is aangesloten bij het Vlaams-Nederlands Lerend Netwerk voor Compassionate Communities. In dit netwerk verbinden en voeden ze bestaande initiatieven en delen ze inspirerende praktijkvoorbeelden.

Lees meer over het Vlaams-Nederlands Lerend Netwerk voor Compassionate Communities >

Ook de samenwerking tussen beleid, zorg en burgers staat bij het lectoraat centraal, met focus op de ervaringen van de mensen om wie het gaat. Wordt hun perspectief erkend? En wat staat er op het spel in hun leefwereld? We hechten grote waarde aan inclusiviteit en investeren extra in het betrekken van diverse groepen mensen.

Lector Anne Goossensen

"A world where dying, death and bereavement are an open part of all conversations, circles, settings, (care) systems and cultures"

Lees meer over Anne Goossensen

Verlies als waardevol onderdeel van het leven

Verlies en rouw zijn een essentieel onderdeel van het leven. Toch worden rouwenden vaak geconfronteerd met – goedbedoelde, maar – botte reacties. Daarom initieert het lectoraat, ook binnen Avans, compassievolle communities waar we focussen op empathische en ondersteunende reacties.

Onderzoek & Toekomstvisie

Lectoraat Zorg rond het Levenseinde beschikt over uitgebreide onderzoeksexpertise en werkt met methoden zoals vragenlijsten, kwalitatief onderzoek, fenomenologie en appreciative inquiry. Naast landelijke en internationale projecten hecht het lectoraat veel waarde aan de regionale verankering en dragen ze actief bij aan toekomstige ontwikkelingen.

De komende jaren zet het lectoraat in op zorg voorbij het verbale. Rituelen, kunst, art-based interventies en symbolen spelen een belangrijke rol bij het uiten van pijn en verdriet wanneer woorden tekortschieten. Lectoraat Zorg rond het Levenseinde heeft de ambitie om hierin een vindplaats te zijn voor innovatie en inspiratie.

Samenwerken met lectoraat Zorg rond het Levenseinde?

Lectoraat Zorg rond het Levenseinde staat open voor ideeën of onderzoeksvragen om samen te werken. Neem gerust contact op om in gesprek te gaan!

Dit houdt ons bezig