Woensdag 18 september vond de Els Borst Lezing plaats, georganiseerd door het Centrum voor Ethiek en Gezondheid. Dit jaar stond de lezing in het thema van gezondheidsverschillen en onrechtvaardigheid in ethisch perspectief. Lector Gera Nagelhout van Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid was één van de sprekers. Gera vertelde in haar bijdrage meer over hoe we met betrokken wetenschap gezondheidsverschillen kunnen verkleinen. Iets wat Gera zelf ook toepast samen met de onderzoekers van haar lectoraat Betrokken Wetenschap.
De huidige staat van gezondheidsonderzoek
De lezing van Gera begon met een verhaal over mensen met weinig geld die gezondheidsonderzoek doen in een wijk vol rijke mensen, maar waar bijna niemand wil deelnemen aan het onderzoek. De conclusie van het onderzoek is dat deze mensen die veel geld hebben moeilijk bereikbaar zijn en niet luisteren naar gezondheidsadviezen. Met dit fictieve verhaal wil Gera laten zien dat het omgekeerde scenario in gezondheidsonderzoek vaak voorkomt. Mensen uit een hoogopgeleide en rijke bubbel doen onderzoek naar mensen wiens leefwereld ze niet kennen en trekken daardoor onterecht de conclusie dat mensen ‘moeilijk bereikbaar’ zijn. Hierdoor is het perspectief van mensen met een lagere sociaaleconomische positie vaak ondervertegenwoordigd in gezondheidsonderzoek. “Het liefste zou ik zien dat we allemaal wat minder in onze eigen bubbel blijven, aangezien deze scheiding van leefwerelden kan leiden tot kansenongelijkheid”, zegt Gera in de lezing.
Stappen naar inclusief onderzoek
Gelukkig is er volgens Gera wel een kanteling gaande. Veel (vooral) jonge wetenschappers hebben veel enthousiasme voor inclusiever onderzoek. Ook zijzelf probeert bij te dragen aan deze verandering, bijvoorbeeld door het oprichten van een adviesgroep met mensen die minder te besteden hebben. Daarover vertelt ze in de lezing het volgende: “De adviesgroepleden vinden het prettig om samen te komen met anderen die in een vergelijkbare situatie zitten. Normaal schamen ze zich om over hun leven met weinig geld te praten, maar in deze groep mag alles gezegd worden. Natuurlijk moest dat vertrouwen wel groeien, maar na verloop van tijd merkten we dat adviesgroepleden steeds opener werden en oprechtere antwoorden gaven op onze vragen.” Hun advies moet niet slechts incidenteel in onderzoek meegenomen worden: “Idealiter werk je samen in elke fase van het onderzoek; van het gezamenlijk opstellen van de onderzoeksvragen tot aan het communiceren over de resultaten.”
Wat is 'goed' onderzoek?
Gera eindigde de lezing met een reflectie op de dynamiek tussen methodologisch ‘goede’ wetenschap en ‘het goede’ doen: “Onderzoek onder grote groepen mensen wordt belangrijker gevonden dan de diversiteit van die groepen. Het strikt volgen van protocollen wordt belangrijker gevonden dan meebewegen als dit voor de inclusiviteit van het onderzoek nodig is. Onderzoek moet neutraal en objectief zijn, terwijl je je kunt afvragen of dat wel bestaat én of dat wel wenselijk is.”
Over lectoraat Betrokken Wetenschap
Het lectoraat Betrokken Wetenschap van Gera Nagelhout focust zich op gezondheidswetenschap mét mensen. Daarover vertelde ze op het einde van de lezing het volgende: “Samen met mijn team blijf ik me ervoor inzetten dat het steeds gebruikelijker en makkelijker wordt voor onderzoekers om hun onderzoek vanuit betrokkenheid vorm te geven; voor én met de mensen voor wie gezond leven het lastigste is.”
Meer weten over betrokken wetenschap?