Leren en innoveren met professionele grassroot organisaties
In project ‘Inclusieve preventieve opvoedsteun’ werken onderzoekers naar een inclusievere preventieve opvoedondersteuning door te leren van grassroots organisaties die gezinnen met diverse culturele en/of religieze achtergronden effectief bereiken. Een grassroot organisatie is een organisatie die ontstaan is vanuit de gemeenschap.
Wat is de aanleiding van het project?
Dit project start vanuit een gezamenlijk gevoelde urgentie van ouders, praktijkorganisaties, gemeenten en onderzoekers. We constateren dat a) ouders met diverse culturele en/of religieuze achtergronden onvoldoende bereikt en ondersteund worden met effectieve opvoedondersteuning en b) er te weinig onderbouwde kennis is over hoe dit wel kan.
Het gebrek aan bereik en passend preventief aanbod vormt een hardnekkig probleem en staat kansrijk opvoeden en opgroeien in de weg. Het is om diverse redenen ook een urgent probleem. Ten eerste vanwege de relatief grote behoefte onder deze opvoeders aan opvoedsteun bij algemene en groepsspecifieke opvoedvraagstukken. Intensivering van ouderschap en hoge maatschappelijke verwachtingen aan ouders zorgen voor opvoedstress bij alle ouders, voor ouders met diverse achtergrond komen daar ervaringen van discriminatie en stigmatisering bovenop. Ten tweede vanwege ondergebruik van reguliere voorzieningen en vroegtijdige uitval. De gevolgen hiervan zijn dat kinderen pas in aanraking komen met hulp als problemen veel zwaarder zijn geworden, leidend tot een relatief hoge instroom in jeugdbescherming en jeugdreclassering.
Decennia van pogingen tot het vergroten van cultuursensitiviteit van organisaties en professionals heeft wel het bewustzijn vergroot maar professionals ervaren nog steeds handelingsverlegenheid. Werkwijzen en interventies zijn vaak niet toegesneden op de achtergrond en behoeften van gezinnen. Op institutioneel niveau ontbreekt een structurele aanpak van inclusief (samen)werken. Vanuit het perspectief van ouders blijft preventieve opvoedsteun onderbenut omdat men zich niet altijd respectvol behandeld voelt, vertrouwen in het aanbod mist en dit ervaren als ‘wit’ en niet sensitief voor hun waarden en vraagstukken. Deze aanvraag is dan ook gestart vanuit een gezamenlijk gevoelde urgentie van de betrokken ouders, praktijkorganisaties, gemeenten en onderzoekers.
Zo maken we impact
"Toewerken naar inclusievere preventieve opvoedondersteuning door te leren van grassroots organisaties die gezinnen met diverse culturele en/of religieuze achtergronden effectief weten te bereiken"
Wat is het doel van het project?
Het consortium wil proberen om kansrijk opvoeden te bevorderen en te voorkomen dat gezinnen pas in zicht komen van het zorgsysteem als problemen rondom de opvoeding en ontwikkeling van hun kinderen ernstiger vormen hebben aangenomen. Ons project levert uiteindelijk informatie op over hoe opvoedondersteuning inclusiever kan worden en dus beter alle ouders kan bereiken met effectieve opvoedsteun.
Hoe gaan we te werk?
Inmiddels zijn in het jeugdveld grassroots initiatieven ontstaan. Dit zijn lokale initiatieven met wortels in de gemeenschappen zelf, waarvan sommigen zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld tot professionele organisaties. Zij maken gebruik van effectief preventief aanbod gecombineerd met een specifieke wijze van aansluiten en benaderen die goed is afgestemd op ouders binnen de gemeenschappen.
Drie professionele grassroots organisaties met een groot bereik, die werken met het veelgebruikte programma Triple P, willen graag werkzame elementen rond bereik, behoud en effectieve opvoedsteun delen. We zetten participatieve leernetwerken op om kennis te ontwikkelen via deling van praktijk-, ervarings- en wetenschappelijke kennis over implementatie- en effectonderzoek in dit consortium. Grassroots organisaties, reguliere organisaties, ouders en beleidsmedewerkers uit drie grote gemeenten willen van de bevindingen leren en samenwerken. De opgedane kennis wordt gebruikt voor verbeteringen bij partners en breder gedeeld met het Nederlandse jeugdveld.
Hoe ziet het onderzoek eruit?
Binnen het onderzoek onderscheiden we drie componenten.
1. Onderzoek
In de component ‘Onderzoek’ onderscheiden we een verkennende fase en onderzoeksfase (met de uitvoering van het onderzoek). Het onderzoek wordt uitgevoerd door Verwey-Jonker in samenwerking met een promovendus.
2. Actieleernetwerken (geleid door lectoraat Participatieve Innovatie in het Jeugdlandschap)
We geven een participatief leernetwerk vorm volgens de methode van actieleren. Wanneer een vraagstuk complex is, er verschillende belangen spelen en meerdere stakeholders betrokken zijn is actieleren een effectieve methode. Uit eerdere ervaringen met leernetwerken voor diversiteitssensitief werken bleek dat deze effectief waren voor het opleveren van concrete handvatten om diversiteitssensitief werken een vaste plaats te geven binnen het beleid van organisaties.
Deelnemers van actieleerbijeenkomsten zijn ervaringsdeskundige ouders, professionals en staf van grassroots organisaties en reguliere organisaties, beleidsmedewerkers jeugd van de gemeenten, Triple P programma-eigenaar Families Foundation en de onderzoekers. We werken tijdens de bijeenkomsten met lokale ecosystemen van organisaties (Rotterdam, Eindhoven en Amsterdam) en bijeenkomsten waarin terugkoppeling naar het overkoepelende ecosysteem plaatsvindt.
Methoden voor actieleren
Bij participatieve methoden is gelijkwaardigheid van alle deelnemers van belang. We ontwerpen bijeenkomsten met werkvormen die zorgdragen voor gelijkwaardige inbreng van alle belanghebbenden. Dat betekent veelal dat we niet gaan zitten en praten, maar andere uitingsvormen kiezen zoals een storyboard en photovoice.
Doorlopend leren en innoveren tijdens het project
In het actieleernetwerk worden de tussentijdse resultaten van het kernonderzoek gedeeld en benut. In de verkennende en de onderzoeksfase van het kernonderzoek werken we al met gemeentelijke partners en grassroots en reguliere organisaties aan verbeterplannen op basis van tussentijdse lessen. De kennis wordt tijdens de looptijd van het project waar mogelijk al toegepast in lokale plannen voor preventieve opvoedsteun op gemeentelijk en organisatieniveau.
Naast de samenwerkingsvraagstukken van grassroots organisaties en de diverse stakeholders gaan we tijdens het leer- en innoveerproces werken met inzichten over diversiteitssensitief werken die consortiumpartners in de loop van de jaren hebben ontwikkeld. De ervaring is dat voor diversiteitssensitief werken het nodig is dat er rond verschillende vraagstukken aanpassingen of maatwerk wordt gerealiseerd.
Per jaar organiseren we twee bijeenkomsten met elk van de drie lokale ecosystemen en één bijeenkomst met het overkoepelende ecosysteem.
3. Landelijke kennisdeling
Tijdens de looptijd van het project werken we in deel 1 (onderzoek) en deel 2 (actieleernetwerk) doorlopend aan verschillende kennisproducten (output) die bijdragen aan het gewenste resultaat en landelijke impact.
Met wie werken wij samen?
ZonMw subsidieert het project ‘Inclusieve preventieve opvoedsteun’. In het project werken de lectoraten Participatieve Innovatie in het Jeugdlandschap en Betrokken Wetenschap van Avans Hogeschool samen met:
- Verwey-Jonker (penvoerder) en Family Foundation (Tripel P programma eigenaar)
- Grassroots organisaties: SPIOR, Omnia en Sipi
- Reguliere organisaties: Avant Sanare, GGD Brabant ZO en Ouder-kindteams Amsterdam
- Gemeente Eindhoven, Gemeente Amsterdam en Gemeente Rotterdam
Voor het landelijke overkoepelende netwerk aanvullend: AME Grady Chapel, St. Christian Baptist Church, Hogeschool van Amsterdam, Pharos en Nederlands Jeugdinstituut.
